Onderzoek naar de levenscyclus van houten kozijnen
Samen met onze leden en de ‘Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen’ (VVNH) doe ik onderzoek naar de levenscyclus van houten kozijnen. Dit is mede mogelijk gemaakt door de ‘European Sustainable Tropical Timber Trade Coalition’ (EUSTTC).
Het onderzoek richt zich op het bepalen van de levenscyclus (de LCA’s) van verschillende houtensoorten in verschillende type kozijnen. Zo weten we beter wat verschillende houtsoorten (ook gebieden) qua milieu impact doen ten opzichte van elkaar en van andere materialen. En zijn we in staat deze LCA’s op te laten nemen in de Nationale Milieudatabase of andere (internationale) databases.
En dit onderzoek blijkt veelbelovend!
Link: https://tools.nbvt.nl/blog/19-01-2016/wat-nu-eigenlijk-een-lca-en-epd-voor-het-bouwen-met-hout
In het verleden deden we uiteraard ook al levenscyclus analyses van houten producten. Zo’n onderzoek bestaat uit een inventarisatie, analyse en berekening van alles wat nodig is om te komen tot ‘productgerelateerde data’ over de gehele levensduur van een houten kozijn. Ofwel van ‘cradle to grave’. Met als doel de milieuvriendelijkheid van bouwproducten te onderbouwen.
Maar in die onderzoeken werd destijds zo’n beetje alles over één kam geschoren: we stopten verschillende type kozijnen in één LCA! Of we waren onvoldoende scherp op wat wel en wat er niet bij hoort, wat betreft ‘level playingfield’ met andere, eerder berekende, kozijnen. Zo rekenen we in Nederland beglazing en het stelkozijn apart van elkaar. Dat betekent overigens wel dat wij vinden dan hang- en sluitwerk, kaders voor dichting, volledige afwerking met voldoende laklagen en onderhoud er wel in thuis hoort! Dan pas ben je fair en verantwoord bezig.
En daarnaast beschikken we via de VVNH sinds kort ook over ‘state-of-the-art’ LCA gegevens over hout uit duurzaam beheerd bos, want dat is de basis als het gaat om duurzaamheid. Deze recente ‘houtdata’ hebben we uiteraard direct meegenomen. Nog een reden om ook te gaan voor ‘state-of- the-art’ levenscyclus analyses voor kozijnen.
3 x 5 levenscyclus analyses voor houten kozijnen
Om de milieuvriendelijkheid van bouwproducten juist te kunnen interpreteren, moeten we ook daadwerkelijk appels met appels vergelijken. Dat is sowieso nodig om een goed en eerlijk vergelijk te kunnen maken tussen bijvoorbeeld houten kozijnen onderling en kozijnen van andere beschikbare materialen. We onderzoeken daarom drie kozijntypes in ieder vijf verschillende houtsoorten. Zo hebben we straks dus vijftien verschillende LCA’s beschikbaar. Wat een kennis hebben we dan extra beschikbaar voor de markt over onze eigen producten! En daarnaast, hoewel de houten kozijnen al erg goed scoren, weten we nu heel goed waar nog meer verbeterkansen (en die zijn er) in de toekomst liggen. Daar gaan we natuurlijk stap voor stap achteraan! En ga je meer van horen.
Drie kozijntypes
We nemen in ons huidige onderzoek nu drie verschillende kozijntypes als uitgangspunt;
- Buitenkozijn voor vast glas vervaardigd van hout uit duurzaam beheerd bos. Inclusief volledige afwerking met meerdere laklagen en onderhoud en exclusief beglazing.
- Buitenkozijn met naar buiten draaiend raam vervaardigd van hout uit duurzaam beheerd bos. Inclusief volledige afwerking met meerdere laklagen, hang- en sluitwerk, kaders en onderhoud. Exclusief beglazing. Gebaseerd op de KVT. Dit product is representatief voor de leden van de NBvT die kozijnen produceren.
- Buitenkozijn met draaikiepraam vervaardigd van hout uit duurzaam beheerd bos. Inclusief volledige afwerking met meerdere laklagen, hang- en sluitwerk, kaders en onderhoud. Exclusief beglazing.
Deze referentiekozijnen en ramen zijn gebaseerd op de KVT en representatief voor de leden van de NBvT die kozijnen produceren. Deze lidbedrijven beschikken allemaal over een CoC (Chain of Custody) waardoor ze aantoonbaar hout uit duurzaam beheerd bos kunnen leveren.
Je begrijpt dat het buitenkozijn zoals hierboven geformuleerd een andere LCA heeft dan de andere twee typen houten kozijnen. Dat kozijn bestaat voornamelijk uit hout en veel minder uit andere materialen, zoals het geval is bij het draaikiepraam en het naar buiten draaiend raam. Het verschil zit ´m hierbij dus in het hang- en sluitwerk en het effect daarvan zie je in de LCA’s.
Vijf houtsoorten
Een ander relevant verschil is de diversiteit aan gebruikte soorten hout. In dit onderzoek zijn vijf kozijnen en ramen van vijf verschillende soorten hout(gebieden) geanalyseerd;
- Aziatisch hout: denk bijvoorbeeld aan Meranti
- Afrikaans hout: Mahoni is een bekend voorbeeld hiervan
- Zuid Amerikaans hout: een voorbeeld is Sapupira
- Europees hout: bekendste soorten zijn Vuren, Lariks, Douglas en Grenen
- Gemodificeerd hout: een voorbeeld hiervan is Accoya
Met deze vijf soorten hebben we de wereld min of meer afgedekt als het gaat om houtsoorten afkomstig uit duurzaam beheerd bos.
Houtsoorten verschillen wat betreft duurzaamheidsklasse, oftewel de ene houtsoort gaat langer mee in de gevel dan de andere houtsoort. Zo gaan sommige soorten Europees naaldhout ca. 25 jaren mee en mag voor de meeste anderen zeker 50 tot 75 jaren gerekend worden. In de praktijk zijn er veel voorbeelden bekend waar (bij goed onderhoud) kozijnen nog veel langer mee gaan, maar daar mogen we wat betreft levenscyclus analyse niet mee rekenen.
Dus ook de levensduur is meegenomen in de Levenscyclus analyse. Oftewel, wat doet dit qua milieu-impact? Bijzonder is te zien dat vaker vervangen niet perse een slechtere totale milieu impact betekent, want die houtsoorten scoren bijvoorbeeld wel weer beter op het punt dat ze dichterbij groeien (minder transport).
Wat hebben we nou aan die 15 LCA’s?
Het (berekenen van) de levenscyclus analyses en het onafhankelijk toetsen van deze analyses op juistheid is vrijwel afgerond. Dan beschikken we voor ieder van de vijf houtsoorten voor kozijnen over ‘declaraties van de milieuprestaties’, ofwel EPD’s (‘Environmental Product Declaration’) rond de drie verschillende soorten producten. Dat betekent dus vijftien mogelijke producten om opgenomen te worden in de Nationale Milieudatabase. Er is uiteraard wel getoetst op juistheid van de levenscyclusanalyse door een daarvoor erkend instituut, in dit geval een zogeheten VLCA.
Link: https://tools.nbvt.nl/blog/19-01-2016/wat-nu-eigenlijk-een-lca-en-epd-voor-het-bouwen-met-hout
Link: http://www.vlca.nl/over-de-vlca/
Voor timmerfabrikanten betekent dit, dat goed onderbouwd uitgedragen kan worden hoe hout scoort als het gaat om de belasting van ons milieu.
Hiervoor is straks goede informatie beschikbaar via een speciale website die we hiervoor in het leven roepen. En natuurlijk is ook het nodige (in de nieuwe release) beschikbaar voor de rekentools via de Nationale Milieudatabase (NMD). En dat is evenals voor de milieuprestatieberekening ook goed nieuws voor BREEAM, LEED en andere methoden om de integrale duurzaamheid van een gebouw aan te tonen.
Link: https://www.breeam.nl/
Link: www.usgbc.org/leed/
Maar in de nabije toekomst kunnen bedrijven ook vanuit deze analyses en prestaties verder bouwen aan Cradle-to-Cradle houten kozijnen. Ik voorspel dat in een stroomversnelling raakt zodra de resultaten van dit onderzoek duidelijk zijn. Hout als materiaal voor bouwproducten komt hierin heel ver!
Link: https://nl.wikipedia.org/wiki/Cradle_to_Cradle
Wat me verder opvalt tijdens dit onderzoek, is dat we veel interessante bijvangst doen. We kunnen hierna veel meer onderzoek gaan doen naar bijvoorbeeld de levensduur, redenerend vanuit de sterktes van hout die nu duidelijk naar voren komen. Ik leer daarnaast ook veel van het vergelijk van verschillende productieprocessen. Erg leuk om hierin kansen voor onze leden te ontdekken. Door bijvoorbeeld slagen te maken in productieautomatisering kun je je elektriciteitsgebruik met bijna de helft verminderen! Kun je nagaan wat dit betekent voor je milieuprestatie... Daarnaast zijn er nog veel restvragen die we hierna vol enthousiasme beet gaan pakken.
Kortom, we zijn nu dagelijks bezig om de LCA’s voor houten kozijnen zo snel mogelijk aan te kunnen bieden. Op korte termijn treden we breed naar buiten met de resultaten, dus houd ons in de gaten.
Heb je nu al vragen over het onderzoek, laat het me gerust weten!
