Oké, laten we meteen de olifant in de kamer maar benoemen. Waarom doen we dit ook alweer allemaal, dit ‘duurzaamheidsgedoe’? Natuurlijk, er zijn wetten en regels die het voorschrijven en natuurlijk, in 2015 heeft Nederland het klimaatakkoord ondertekend….maar waarom is het nodig?

Ik hoef vast niet uit te leggen dat veel grondstoffen eindig zijn en dat nu nog veel gebruikte grondstoffen schaarser en daarmee ook duurder gaan worden. Zuinig en efficiënt omspringen met grondstoffen is dan ook een logische stap. En waarom het verminderen van uitstoot van CO2 voor het klimaat nodig is? Daar is tegenwoordig -denk ik- helemaal geen uitleg meer voor nodig.

We kunnen eigenlijk wel vaststellen dat het gewoon noodzakelijk is, dit duurzaamheidsgedoe. Bovendien betekent de focus op duurzaamheid een geweldige kans voor de het industrieel bouwen met hout! Want hout is een van de grondstoffen die tijdens de hele levenscyclus CO2 vasthoudt, waarvan de productie een lage impact op het milieu heeft en een grondstof die bovendien volledig hernieuwbaar is. Dat maakt hout ook als bouwmateriaal een zeer interessante keuze. Het is aan de bouw om daarin verantwoordelijkheid te nemen.

De bouw, en daar bedoel ik naast de utiliteits- en woningbouw ook grond-, weg- en waterbouw mee, is in grondstoffen-, klimaat en milieudiscussies een belangrijk onderwerp. Het gebruik van grondstoffen ligt er erg hoog, met die grondstoffen (en mensen) wordt veel heen en weer gesleept en de bouw produceert veel afval. Het licht staat dus op groen; zo goed als alle (markt-) partijen zijn het erover eens dat we snel moeten handelen.

Zo hebben wij begin dit jaar samen met 180 andere organisaties het Grondstoffenakkoord ondertekend. In dit akkoord, geïnitieerd door de overheid, zijn drie ‘strategische paden’, zoals benoemd in ‘Nederland Circulair in 2050’ een leidraad:

1. grondstoffen in bestaande ketens worden efficiënt en hoogwaardig benut;
2. waar nieuwe grondstoffen nodig zijn worden zoveel mogelijk duurzaam geproduceerde, hernieuwbare en algemeen beschikbare grondstoffen gebruikt. Deze duurzame grondstoffen vervangen fossiele, kritieke en niet-duurzaam geproduceerde grondstoffen;
3. nieuwe productiemethodes en producten worden circulair ontworpen, gebieden anders ingericht en nieuwe manieren van consumeren bevorderd. De duurzame economie krijgt zo een extra impuls.

Positieve financiële prikkels

Met de ondertekening van het Grondstoffenakkoord laat ook de overheid zien dat het menens is. Het is echter nog niet genoeg. Wat zou het mooi zijn als het gebruik van hernieuwbaar en biobased in de bouw een logische keuze wordt!

Bij biobased bouwen bouwt men met materialen die gegroeid zijn en die dus hernieuwbaar zijn. Belangrijk is dat de winning van grondstoffen de natuur zo min mogelijk belasten. En daarna dat, zodra de materialen niet meer kunnen worden gebruikt, grondstoffen niet naar de stort worden afgevoerd. Maar dat ze zonder veel milieuschade kunnen worden hergebruikt, gerecycled, ‘vermest’ of als energiebron ingezet. Gebruik van hout van duurzaam bosbeheer (gecertificeerd FSC of PEFC), om te zorgen voor duurzame instandhouding van bossen is daarom een basisvoorwaarde.

Er gebeurt al ontzettend veel interessants op het gebied van biobased bouwen. Veel goedwillende opdrachtgevers, fabrikanten, architecten en consumenten zijn bezig om tegen de stroom in te zwemmen en nieuwe innovatieve grenzen op te zoeken. Maar het blijven vaak kleinschalige initiatieven en het blijven dus druppels op de gloeiende klimaatplaat. De markt kan en gaat het niet vanzelf oplossen.

Wat mij betreft zou de nieuw te vormen regering door middel van positieve financiële prikkels het gebruik van biobased en hernieuwbare bouwmaterialen flink mogen stimuleren. Op die manier wordt duurzame bouw voor de opdrachtgever de consument nog interessanter!

De consument wil volgens mij best. Want we zijn allemaal al heel lang gewend met en in natuurlijke materialen te wonen. Wie heeft er nooit een huis gehad met houten deuren en kozijnen of een houten trap? En wat dacht je van de meeste daken die onder de pannen voor een groot deel in hout zijn uitgevoerd. Dan is een het gebruik van meer natuurlijke en duurzaam geproduceerde materialen toch maar een kleine stap?

Nationale Milieu Database

Iets anders wat de overheid nu al zou kunnen oplossen, is het tekort aan financiële middelen bij de Nationale Database Milieu. Daar is de afgelopen jaren kennis en data vanuit de (bouw)industrie verzameld waarmee we voor ieder bouwwerk zowel de CO2 uitstoot, de circulariteit, het gehalte hernieuwbaar als de milieu-impact kunnen berekenen. Het meest complete overzicht waarover we momenteel in Nederland beschikken. Super belangrijk en erg nuttig, zou je zeggen.

Toch wordt dit initiatief door de overheid tot nu toe onvoldoende gesteund. Die meetlat, de Nationale Milieu Database, moet een robuust meetmiddel worden om tot een groene economie te komen. Wat is nou 1,5 miljoen op jaarbasis om het effect van de plannen vanuit de bouw voor het grondstoffenakkoord meetbaar te maken? En wat is een transitieagenda bouw waard, als  niet inzichtelijk wordt gemaakt hoe goed we het doen?

Leveranciers in de bouw hebben alleen al in 2016 circa 1,5 miljoen uitgegeven om deze milieudata beschikbaar te maken. En dat doen ze in 2017 en daaropvolgende jaren weer…kortom, een extra gebaar van de overheid is hier zeer nodig en gewenst.

Hout heeft t’

Iedereen snapt dat we voor de komende generaties richting een steeds groenere economie moeten bewegen. Hout kan daar logischerwijs een grote rol in spelen. Daarvoor is het nodig dat we met z’n allen steunen wat goed is. Het ‘duurzame gedoe’ gaat ons allemaal aan.