Er bestaat een hardnekkig misverstand rondom de brandveiligheid van houtskeletbouwwoningen en gebouwen:

Bouwen met hout, dat geeft toch veel meer brandgevaar? En als er brand is, dan fikt dat toch veel sneller en harder?

Dit zijn veel gehoorde opmerkingen van mensen die zich nog niet voldoende verdiept hebben in bouwen met hout in het algemeen en houtskeletbouw in het bijzonder. Eigenlijk is het sowieso vreemd dat nog zo weinig mensen bekend zijn met deze bouwmethode. Bakstenen gebouwen is een typisch Nederlands fenomeen. In landen als Amerika, Canada, Schotland, Engeland, Duitsland en de Scandinavische landen is houtskeletbouw van oudsher al de standaardbouwwijze. Omdat prefab bouwen in Nederland (eindelijk) doorbreekt, is er ook meer aandacht voor houtskeletbouw. Ook in combinatie met andere bouwmethoden.

Houtskeletbouwmethode

Bij de houtskeletbouwmethode worden woningen en gebouwen namelijk geassembleerd met prefab elementen. Elementen die verdiepingshoog zijn en vaak ook woning- of gebouwbreed. De wandelementen bestaan uit naaldhout stijl- en regelwerk, vloeren en daken uit naadhout balken. De elementen zijn licht van gewicht omdat ze opgevuld zijn met isolatiemateriaal en bekleed met plaatmateriaal. En in deze combinatie zit het geheim van brandwerendheid...

Het paradox van bouwen met hout en brandveiligheid

Uiteindelijk brand natuurlijk bijna ieder materiaal. Maar de cruciale vraag die je moet stellen als het gaat over brandveilige materialen is; ‘Welke temperatuur en reactietijd zijn nodig om voorwerpen te laten ontbranden?’ En wat blijkt; met hout zijn juist heel brandstabiele constructies mogelijk.

De ontvlambaarheid van massief hout is niet erg hoog. Vergelijk je het met bijvoorbeeld gordijnen of kunststoffen, dan helemaal niet zelfs. Als je wel eens survivalprogramma’s kijkt op tv, dan weet je het: een houtblok tot ontbranding krijgen is een bijna onmogelijke, intensieve klus, zelfs al heb je een aansteker op zak!

In Nederland moeten houten huizen en gebouwen voldoen aan alle geldende brandveiligheidseisen. In Groot-Brittannië zijn de eisen minder streng, omdat tijdens (Cardington) experimenten waarbij gebouwen van verschillende bouwmethodes op ware grootte op brandwerendheid getest werden, bleek dat met hout juist heel brandstabiele constructies mogelijk zijn. Hoe kan dat dan?

1. Bij houtskeletbouw zorgen onbrandbare gipsplaten en onbrandbare minerale isolatie (wol) dat het hout tegen brand beschermd wordt.
2. Als hout inbrandt vormt het een isolerende laag (de welbekende houtskool laag). Deze laag zorgt er namelijk voor dat het inbranden na een snel begin steeds langzamer gaat. Dit is erg belangrijk voor de houten balken in dragende constructies.

Hoewel hout dus een brandbaar materiaal is, zorgt de laagsgewijze opbouw bij houtskeletbouw - van de wand- en vloerelementen met gipsplaat en isolatiemateriaal, afgezet tegen de voorspelbare manier van inbranden - voor de vereiste brandwerendheid. Door de opbouw aan te passen ontstaat een gewenste brandwerendheid van 30, 60 of 90 minuten.

Hout brandveiliger dan staal?

Een beetje technisch wellicht, maar de inbrandsnelheid van hout is bijna rechtevenredig met de dichtheid van het hout. Het brandgedrag is dus erg voorspelbaar. Als je namelijk weet hoe snel het hout inbrandt, kun je berekenen na hoeveel tijd het draagvermogen van een constructie onvoldoende wordt. En daar heb je meteen een groot verschil te pakken ten opzichte van stalen constructies. Die verliezen namelijk bij elke graad opwarming aan sterkte. Daarom zakken die ook boven een bepaalde temperatuur volledig in elkaar. Dus de aanname dat staal brandveiliger is dan hout klopt niet. Een stalen constructie scoort als dragende constructie dus ook niet per definitie beter dan hout. En dat geldt ook voor vloeren en plafonds. Een betonnen vloer bezwijkt misschien wel eerder dan een houten vloer op houten balken.

Er is trouwens al heel veel onderzoek gedaan naar brandoorzaken, met iedere keer de conclusie dat de toegepaste bouwmethode hoe dan ook niet van invloed is op de brandkans in een woning of gebouw. Doorslaggevend zijn juist het gedrag van de bewoner en de brandbaarheid van de inrichting.

Conclusie brandwerendheid houtskeletbouw

Alle hedendaagse houtskeletbouwwoningen en -panden in Nederland voldoen aan alle bouwvoorschriften en zijn beproefd volgens alle van toepassing zijnde brandtesten. De brandkans is dan ook niet groter dan in een stenen huis. De combinatie van hout met onbrandbare gipsplaten en isolatie garanderen de brandveiligheid. Het is niet te hopen natuurlijk, maar mocht er in een houtskeletbouwwoning of –gebouw brand ontstaan, dan is de schade vaak zelfs minder ingrijpend en het herstel gemakkelijker dan bij traditionele bouw.

Welke misverstanden ken jij nog meer als het gaat over houtskeletbouw?